داستان فیلترینگ در ایران ماجرایی دنباله‌دار است و سابقه زیادی در ایران دارد. آخرین ماجرا به فیلترینگ تلگرام برمی‌گردد که زمزمه‌های آن از اوایل فروردین 97 شنیده می‌شود و در تاریخ 10 اردیبهشت‌ماه، دستور قضایی فیلترینگ تلگرام از سوی دادستانی صادر شد.

فیلترینگ تلگرام باعث نشد که کاربران زیادی این شبکه اجتماعی را ترک کنند و ترجیح دادند با استفاده از فیلترشکن همچنان از تلگرام استفاده کنند. اگرچه فیلترینگ تلگرام سیاستی شکست‌خورده در کشور بود، چند روز پیش خبری مبنی بر در دستور کار قرار گرفتن فیلترینگ اینستاگرام منتشر شد که البته وزیر ارتباطات این اقدام را منتفی اعلام کرد.

اگرچه وزیر ارتباطات فیلترینگ اینستاگرام را منتفی می‌داند اما با توجه به شرایطی که هنگام فیلترینگ تلگرام شاهد آن بودیم اصلاً دور از انتظار نیست که به‌ یک‌باره شاهد یک دستور قضایی دیگر مبنی بر فیلترینگ اینستاگرام باشیم.

چه اینستاگرام فیلتر شود و چه نشود، استفاده از فیلترشکن در کشور مدت‌هاست که رواج یافته است. اخیراً دیجیاتو خبری را منتشر کرد که در این خبر استفاده از فیلترشکن به نوعی جرم شناخته شده بود. حسین رحیمی، دادستان اصفهان در مورد استفاده از تلگرام و فیلترشکن‌ها چنین توضیح داد:

طبیعتاً تصمیمی حاکمیتی مبنی بر استفاده نکردن از تلگرام گرفته شده و به همه سازمان‌ها، مراکز، دفاتر و خبرگزاری‌ها ابلاغ شده است. به دلیل مسائل خاصی که وجود دارد و مشکلات امنیتی که در این بستر متوجه کشور است، هیچ‌کس اجازه استفاده از تلگرام را ندارد.استفاده از تلگرام قطعاً به‌وسیله فیلترشکن انجام می‌شود و فیلترشکن عنوان جزایی داشته و قابل تعقیب و پیگیری است. همه افراد، سازمان‌ها و خبرگزاری‌هایی که از تلگرام استفاده می‌کنند اگر عنوان و گزارش شود مورد تعقیب قرار می‌گیرند.

واقعیت اینجاست که به دلیل فیلتر بودن سرویس‌ها و شبکه‌های اجتماعی بسیاری در کشور، همچون یوتیوب، توییتر، تلگرام، فیسبوک و... تقریباً کمتر کسی را می‌بینیم که از فیلترشکن استفاده نمی‌کند. با این اوصاف تنها به‌واسطه استفاده از تلگرام، 79 درصد از ایرانیان مجرم به حساب می‌آیند!

به گزارش خبرگزاری خانه دولت محمود صادقی، نماینده تهران، ری، شمیرانات، اسلام شهر و پردیس در مجلس، نظرات جالبی درباره فیلترینگ و استفاده از فیلترشکن‌ها دارد. وی معتقد است حتی فیلترینگ تلگرام هم از نظر حقوقی جای بحث دارد! وی در مرود این موضوع چنین توضیح داد:

باید دید فیلتر تلگرام برچه مبنای قانونی انجام شده است؛ فیلتر تلگرام به صورت دستور موقت از سوی بازپرس دادسرای فرهنگ و رسانه انجام شده و پس از آن دیگر نه حکمی صادر شد و نه تعیین تکلیفی صورت گرفت. پس از گذشت مدت زمانی از صدور دستور موقت باید حکم صادر شود؛ در وهله اول مبنای قانونی نفس دستور موقت برای فیلتر تلگرام جای تردید دارد از سوی دیگر پس از مرحله دستور موقت، هنوز رأیی از سوی دادگاه صادر نشده است.

محمود صادقی صراحتاً اعلام کرده است که استفاده از فیلترشکن منع قانونی مصرحی ندارد بنابراین نمی‌توان استفاده از فیلترشکن را جرم دانست. وی استفاده مسئولان دولتی از شبکه‌های اجتماعی که فیلتر هستند را مثال زد. مسلماً استفاده از این دست شبکه‌های اجتماعی بدون فیلترشکن ممکن نیست. نماینده تهران در مورد چنین توضیح داد:

استفاده از فیلترشکن منع قانونی مصرحی ندارد تا بر مبنای آن استفاده از فیلترشکن را جرم دانست و فرد استفاده‌کننده مورد تعقیب و پیگیری قرار گیرد به همین دلیل برخی از شبکه‌های اجتماعی با وجود فیلتر بودن مورد استفاده مسئولان قرار گرفته است. رهبر معظم انقلاب، ریاست جمهوری، وزرا، نمایندگان مجلس و بسیاری از شخصیت‌های سیاسی، علمی از جناح‌های مختلف در توییتر حساب دارند و زمانی که از این شبکه اجتماعی استفاده می‌کنند ناچارند از فیلترشکن استفاده کنند.

به هر صورت ممکن است استفاده از فیلترشکن جرم شناخته شود. محمود صادقی بر این باور است که جرم بودن استفاده از فیلترشکن از نظر قانونی، اجرایی و عملی فاقد مبناست. نماینده تهران چنین توضیح داد:

برای حل مسائل و مشکلات باید از راه و مسیر درست اقدامات لازم را انجام داد و درصورتی‌که به صورت قضایی برخورد شود آب در هاون کوبیدن است و راه به جایی نمی‌برد.

اگر نگرانی درباره انتشار شایعه در شبکه‌های مجازی وجود دارد بهترین و مهم‌ترین مسیر برای جلوگیری از این موارد ایجاد اعتماد است؛ درصورتی‌که اعتماد عمومی در جامعه‌ای وجود داشته باشد شایعه اثر نمی‌کند زیرا شایعه در بستر بی‌اعتمادی اثر می‌کند.

ما را در شبکه‌های اجتماعی مختلف تلگرام، توییتر، اینستاگرام، سروش همراهی کنید.