در این مقاله، با افرادی آشنا می‌شویم که به‌طور متفاوت از بقیه جامه گوشیده‌اند و تقریباً از گوشی هوشمند دوری می‌گیرند. اولین شخصیتی که با آن آشنا می‌شویم، فردی به نام "آنجلو پروفرا" است. در اوایل سال جاری، گوشی هوشمند او خراب شد. مانند اکثر جوانان، او نیز بیش از حد از گوشی استفاده می‌کرد. او پیام‌ها را ارسال می‌کرد، در شبکه‌های اجتماعی فعالیت داشت و کارهای مدیریتی‌اش را انجام می‌داد. اما پس از خرابی گوشی، او به طور کامل متوجه شد که استفاده از گوشی هوشمند ممکن است به جای راحتی، دردسر زا باشد. او اینگونه تجربه خود را توصیف می‌کند: "بودن آنلاین فشار زیادی را به من وارد می‌کرد. پاسخ دادن به پیام‌های صوتی و همیشه در دسترس بودن انرژی زیادی از من می‌گرفت که دوست نداشتم."

زمانی که آنجلو پروفرا تصمیم به خرید گوشی جدیدی می‌گیرد، ایده‌ای به ذهن او می‌رسد. او یک گوشی ساده می‌خرد که قابلیت اتصال به اینترنت را ندارد و تنها برای تماس‌گرفتن و ارسال و دریافت پیام‌های متنی ساده استفاده می‌شود. این تصمیم برای کسی که به گوشی هوشمند اعتیاد داشت، تغییر بزرگی بود. او ابتدا نگران بود که این تغییر به او مشکلی برای ارتباط با دیگران ایجاد کند، اما به جای آن روش تعامل او با دنیا را تغییر داد.

اکنون وقتی او می‌خواهد با افراد مختلفی صحبت کند، به‌جای چت کردن در واتس‌اپ، با آن‌ها تماس می‌گیرد. این کار باعث بهبود کیفیت روابط او در زندگی شده و در شغل خود به عنوان یک مهندس، احساس اعتماد به نفس بیشتری دارد. او اینگونه تجربه خود را توصیف می‌کند: "از وقتی بیشتر با مردم تماس گرفته‌ام، در مورد کار و انجام کارهای مختلف راحت‌تر شده‌ام."

او دیگر به اندازه قبل به گوشی هوشمندش وابسته نیست و احساس می‌کند که آزادتر شده و حالت روحی بهتری پیدا کرده است.

همچنان افراد زیادی به گوشی هوشمند وابسته هستند و افزایش استفاده از گوشی‌های ساده به جای گوشی هوشمند در حال انتشار است. به‌عنوان مثال، شرکت HMD Global، مالک نوکیا، اعلام کرده که فروش گوشی‌های ساده تاشو در آمریکا ۵ درصد افزایش یافته و در اروپا نیز در حال رشد است. این تغییرات نشان می‌دهند که مردم به دنبال راه‌های جدیدی برای مدیریت زندگی دیجیتال‌شان هستند.

گوشی هوشمند اپل

گوشی هوشمند اپل در سال ۲۰۰۷ معرفی شد و بعد از آن، استفاده از گوشی‌های هوشمند به‌سرعت گسترش یافت. در حال حاضر، افراد در کشورهای توسعه‌یافته و سراسر جهان از این گوشی‌ها استفاده می‌کنند. آمار نشان می‌دهد که در سال ۲۰۲۲، افراد ساکن انگلیس روزانه به‌طور متوسط ۴ ساعت و ۱۴ دقیقه را با گوشی‌های هوشمند خود سپری می‌کردند؛ این آمار در استرالیا نیز نزدیک به ۵ ساعت بود.

بسیاری از صاحب‌نظران هشدار داده‌اند که استفاده زیاد از گوشی هوشمند می‌تواند تأثیرات منفی بر روی خواب، روابط اجتماعی و سلامت روانی داشته باشد. همچنین مطالعات نشان می‌دهند که اعتیاد به این گوشی‌ها در حال رشد است. برخی از افراد معتقدند که استفاده متعادل از فناوری به جای وابستگی به آن بهتر است.

دکتر "زینا فلدمن"، یکی از اساتید ارتباطات دیجیتالی در کالج سلطنتی لندن، افرادی که از گوشی هوشمند دوری می‌کنند، به سه دسته قابل تقسیم کرده است. نسل پیری که اصلاً از این گوشی‌ها استفاده نکرده‌اند، میان‌سالانی که به دلیل حفظ حریم خصوصی خود از گوشی‌های هوشمند دوری می‌کنند و نسل جوانی که به عنوان نسل زد شناخته می‌شوند و زیان‌های وابستگی به این دستگاه‌ها را به خوبی درک کرده‌اند. افراد نسل زد به عنوان فناوری‌گریز شناخته می‌شوند.

همچنین مشهوریت‌هایی مانند "مایکل سرا"، "سلنا گومز" و "عزیز انصاری" به کمپین "نه به گوشی هوشمند" پیوسته‌اند و از استفاده متعادل از فناوری حمایت می‌کنند.

اما هنوز هم افراد زیادی به گوشی هوشمند وابسته هستند و تغییر این عادت برای بسیاری از آن‌ها چالشی سخت است. به نظر دکتر لیترلند، درک این انتخاب (نه به گوشی هوشمند) برای مردم مشکل است. او امیدوار است که بتواند در آینده بهترین راه‌های مدیریت زندگی دیجیتال را با مردم به اشتراک بگذارد. گرچه تاکنون، این موضوع مورد توجه کمی از افراد قرار گرفته است و بسیاری از افراد در واکنش به آن گیج و سردرگم می‌شوند.

جالب است بدانید لیترلند سال میلادی گذشته با اکراه اولین گوشی هوشمند خود را خرید و احساس می‌کرد مجبور به انجام این کار شده است. ظاهراً او به‌دلیل اینکه بسیاری از فعالیت‌های مدرسه کودکش از طریق گروه‌های واتس‌اپ سازمان‌دهی می‌شده و در مورد محدودشدن بهره‌مندی فرزندش از فرصت‌های اجتماعی هم نگران بوده، ناچار به خرید گوشی هوشمند شده است؛ اما به‌غیراز واتس‌اپ، هیچ اپلیکیشن شبکه اجتماعی دیگری با آن دانلود نکرده؛ البته به گفته خودش دوربین گوشی را دوست دارد!

برای افرادی که به گوشی هوشمند عادت کرده‌اند، زندگی بدون آن واقعاً سخت است. «کاترین وب» (Catherine Webb)، ۴۵ ساله، تاکنون چند بار زندگی بدون گوشی هوشمند را امتحان کرده و یک بار ماه‌ها از گوشی ساده استفاده کرده است. به گفته او، در آن زمان احساس راحت‌بودن داشته است. او در مورد این موضوع این‌چنین گفته:

«شما می‌توانید در اوقات فراغت به‌جای اینکه گوشی را بردارید و بفهمید آخرالزمان نزدیک است یا ایمیل کاری نگران‌کننده‌ای را ببینید یا فردی را در اینترنت ببینید که به‌خاطر موضوعی بی‌اهمیت آزرده‌خاطر شده است، فقط فکر کنید.»

اگرچه وب دوست داشت برای همیشه از گوشی ساده استفاده کند، اما گسترش بارکدهای QR و افزایش استفاده از آن‌ها برای همه‌چیز، از منوهای رستوران گرفته تا دریافت بلیت با گوشی، باعث شده است که از گوشی هوشمند استفاده کند.

فلدمن می‌گوید کنارگذاشتن گوشی را غالباً می‌توان امتیازی در نظر گرفت که تنها به افرادی داده می‌شود که نمی‌خواهند برای کار متکی به یک سازمان یا دستیار باشند. بیشتر مردم برخلاف سرا، انصاری و گومز، سازمان‌ها یا دستیارهایی ندارند که به‌جای آن‌ها وب‌گردی کنند. مشاغل موقتی و پاره‌وقت مثل پیک تحویل، نیازمند استفاده از گوشی هوشمند هستند. بااین‌وجود، انتظار برای ایجاد ارتباط سریع در سایر حوزه‌های کاری به‌معنای این است که نداشتن یک سازمان یا دستیار می‌تواند به‌شدت کارآمدبودن یک فرد و درنهایت جذاب‌بودن آن برای کارفرمایان را محدود کند.

«دیوید سورآور» (David Sorauer)، بازاریاب دیجیتال از سیدنی، به‌خوبی دریافته که اعتیاد به گوشی هوشمند دردسرساز است؛ مخصوصاً برای افرادی که فکر می‌کنند باید همیشه برای تماس‌گرفتن در دسترس باشند. او به‌جای استفاده از گوشی ساده، تمام تنظیمات گوشی هوشمند خود را که قابلیت‌های آن را محدود می‌کنند، فعال کرده است.

سورآور نمایشگر گوشی خود را نیز همیشه در حالت سیاه‌وسفید قرار می‌دهد که باعث کاهش جذابیت گوشی می‌شود. او اپلیکیشن‌هایی که کاربران را مدت زیادی سرگرم خود می‌کنند، مثل اپلیکیشن‌های ایمیل، اپلیکیشن‌های خبر و مرورگرها را هم پنهان کرده است؛ بنابراین گوشی او هنوز می‌تواند برای انجام کارهای لازم مثل مسیریابی، امور بانکی و عکس‌گرفتن استفاده شود؛ اما برای انجام کارهایی مثل وب‌گردی‌های بی‌هدف و وقت تلف کن، بسیار کمتر وسوسه‌کننده شده است. او می‌گوید استفاده از گوشی هیچ تأثیر بدی روی شغلش نداشته است؛ زیرا او کاملاً واضح مشخص کرده که چه مواقعی برای تماس در دسترس خواهد بود. به گفته خودش، کاهش وابستگی او به همیشه آنلاین بودن باعث شده است احساس آزادی و شفافیت داشته باشد.

حتی شرکت‌های مخابراتی نیز برای امکان‌پذیرکردن قطع موقت اینترنت گوشی تمهیداتی اندیشیده‌اند؛ مثلاً اپراتور موبایل استرالیایی اپتوس (Optus) قابلیتی تحت عنوان «توقف» (pause) را ایجاد کرده است که به کاربران اجازه می‌دهد اینترنت گوشی خود را برای مدت‌زمان مشخصی قطع کنند. طبق گفته «مت ویلیامز»، سرپرست بخش مدیریت بازاریابی اپتوس، تقاضای استفاده از این ویژگی، چهارشنبه‌ها از ۹ تا ۱۰ صبح به اوج خود می‌رسد و کاربران ماهانه به‌طور متوسط ۲۸ ساعت اینترنت گوشی خود را متوقف می‌کنند.

ممکن است علاقه نسل زد به گوشی‌های ساده به‌معنای فاصله‌گرفتن از فناوری نباشد. بازدید یک میلیاردی ویدیوهای گوشی‌های ساده تاشو در تیک‌تاک نشان می‌دهد گوشی‌های ساده به همان اندازه که به‌عنوان یک فناوری روبه‌پایان در نظر گرفته می‌شوند، نماد نوستالژی و توجه به فناوری سال ۲۰۰۰ هستند.

«لی لوردیک» (le Lordieck)، برنامه‌نویس کامپیوتر ساکن آلمان نیز می‌گوید کنارگذاشتن یک وسیله هوشمند به‌معنای قطع ارتباط کامل با اینترنت نیست. او که اکنون جوانی ۲۸ ساله است، در سال ۲۰۱۸ نخستین گوشی هوشمند خود را خرید؛ اما اخیراً به‌دلیل اینکه آن را بسیار حواس‌پرت‌کننده می‌دانسته، دوباره گوشی ساده دستش گرفته است.

اگرچه لوردیک برای کارش به اینترنت نیاز دارد، اما در هنگام انجام کارش برای برقراری ارتباط با اعضای گروهش از لپ‌تاپ و تلگرام و اسلک استفاده می‌کند؛ البته او پذیرفته است که اگر در شغل رؤیایی‌اش استفاده از گوشی هوشمند ضروری بود، از آن استفاده می‌کرد؛ اما به گفته خودش، سعی می‌کند در زندگی روزمره‌اش دوباره مجبور به استفاده از گوشی‌ هوشمندش نشود.

البته کنارگذاشتن گوشی برای لوردیک پیامدهای منفی اجتماعی هم داشته است؛ دوستانش حالا با او کمتر تماس می‌گیرند و او فکر می‌کند دلیل این موضوع این است که نامش دیگر در فهرست چت‌های واتس‌اپ و تلگرام دیده نمی‌شود.

اما از سوی دیگر، وب معتقد است استفاده از گوشی هوشمند پیامدهای منفی دارد (دو دیدگاه متضاد با یکدیگر!). او می‌گوید مردم واقعیتی که مقابل چشمانشان است، نمی‌پذیرند و در مقابل غرق در واقعیتی می‌شوند که در گوشی‌شان می‌بینند! او در مورد این موضوع این‌چنین می‌گوید:

«به نظر من اینکه همه‌چیز را در جیب خود داشته باشیم، گزینه واقعاً بدی است.»

چندین پژوهش از دیدگاه وب که با عنوان «واقعیت گوشی» (phone reality) معرفی می‌شود، دفاع می‌کنند. در سال ۲۰۲۱، گروهی از جمعیت‌شناسان از دانشگاه کالج لندن گوشی‌ها را به‌عنوان «مکانی که در آن زندگی می‌کنیم»، توصیف کردند. این جمعیت‌شناسان استفاده از گوشی را به فرورفتن حلزون در لاک خودش تشبیه کرده‌اند.

نتایج مطالعه‌ای در دانشگاه ملبورن که در دوران قرنطینه کووید انجام شد، نشان داد مردم در آن زمان از گوشی برای تسکین‌دادن خود استفاده می‌کرده‌اند.

پروفسور «والی اسمیت» (Wally Smith)، پژوهشگر در حوزه تعامل بین انسان و کامپیوتر که در پژوهش دانشگاه ملبورن مشارکت داشته، در مورد این موضوع این‌چنین گفته است:

«مردم به این فکر می‌کنند که چگونه می‌توانند از گوشی‌ها برای دستکاری عواطف خود به‌صورت استراتژیک استفاده کنند.»

اگرچه کارهای متداول برای تنظیم عاطفی مثل گوش‌دادن به موسیقی، آسیبی به انسان وارد نمی‌کند، اما اسمیت می‌گوید گوشی هوشمند می‌تواند به منبع بی‌ثباتی تبدیل شود و مسبب عاملی شود که صاحب‌نظران پژوهش دانشگاه ملبورن آن را «مقررات مختل‌شده» (disrupted regulation) نامیده‌اند. تماشای ویدیوی خنده‌دار یا پیام‌دادن به یک دوست ممکن است احساس ناراحتی و تنهایی را کمی برطرف کند؛ اما از سوی دیگر، آنچه در گوشی‌هایمان می‌بینیم، احساساتی را تحریک می‌کند که سعی می‌کنیم از آن‌ها دوری کنیم.

اسمیت در مورد این موضوع این‌چنین گفته است:

«در یکی از موارد، شرکت‌کنندگان مطالعه (دانشگاه ملبورن) برای برطرف‌کردن شک خود به سراغ اینترنت رفتند و مطالب مرتبط با اقتصاد و اخبار مرتبط با کرونا را جستجو کردند، اما نتایج جستجوی تنها آن‌ها را مضطرب‌تر و ناراحت‌تر کرد.»

همین اتفاق دلیل خودداری لیترلند برای استفاده‌نکردن طولانی‌مدت از گوشی را توجیه می‌کند. او می‌گوید روش‌های زیاد دیگری برای گذراندن اوقات فراغت وجود دارد و او پیاده‌روی را ترجیح می‌دهد.

اگر به اخبار دنیای تکنولوژی علاقه مند هستید، ما را در شبکه‌های اجتماعی مختلف تلگرام، روبیکا، توییتر، اینستاگرام و آپارات همراهی کنید.