«چقدر سرطان شایع شده!» این جمله‌ای است که در سال‌های اخیر بسیار به زبان آورده‌ایم و هربار که خبر فوت چهره‌ای معروف در اثر ابتلا به این عارضه منتشر می‌شود، دوباره تکرار می‌شود. آیا واقعا این بیماری با آن اسم هراس‌آورش، در سال‌های اخیر شیوع بیشتری داشته است؟ باید بگوییم بله! آن‌گونه که Economic Times در تاریخ پنجم دسامبر ٢٠١٦ گزارش داده است، آمارهای سال ٢٠١٥ نشان می‌دهد که ١٧,٥میلیون پرونده مربوط به این بیماری در سراسر جهان به ثبت رسیده و بیش از ٨.٧میلیون نفر هم در اثر ابتلا به انواع سرطان، جان باخته‌اند.

بر اساس این گزارش، طی تنها یک دهه اخیر، با افزایش ٣٣درصدی شیوع سرطان در سطح بین‌المللی روبه‌رو بوده‌ایم که رقم تاسف‌باری است. در همین زمینه، در گزارش مشابهی از سوی Times Of India در همان تاریخ می‌خوانیم: «محققان آمریکایی دریافته‌اند که بین سال‌های ٢٠٠٥ تا ٢٠١٥ به علت رشدی که در زمینه افزایش سن امید به زندگی در کشورهای مختلف جهان و همچنین تغییراتی که در روند و گونه‌های بیماری سرطان شاهد بوده‌ایم، این بیماری افزاش آماری بیش از ٣٠درصدی داشته است».

این نتایج که از سوی تیم تحقیقاتی دانشگاه واشینگتن در سال ٢٠١٥ به مدیریت دکتر کریستیانا فیتزمائوریک در سیاتل ارائه شده حاکی از آن است که شانس مردان به ابتلای سرطان در طول عمرشان یکی از هر سه نفر و در زنان یکی از هر چهار نفر است. در این گزارش می‌خوانیم: «سرطان پروستات در میان مردان، شایع‌ترین نوع این عارضه است؛ به طوری که در حال حاضر ١.٦میلیون نفر مبتلا به سرطان پروستات در جهان وجود دارد و البته سرطان برونش و ریه هم شایع‌ترین نوع منجر به فوت این عارضه در مردان شناخته شده؛ در حالی که در خانم‌ها شایع‌ترین نوع، سرطان پستان است که حدود ٢.٤میلیون نفر را درگیر کرده و البته شایع‌ترین نوع سرطان منجر به فوت در گروه خانم‌ها هم، همین است».

شاید با توجه به اخباری که در مورد سرطان و فوت افراد مشهور به علت این عارضه در رسانه‌ها منتشر شده و البته بروز آن در اطرافیان شما هم باعث شده تا با خود بگویید رشد سرطان در ایران بسیار شایع بوده و جزو کشورهایی با بالاترین نرخ ابتلا به این عارضه هستیم؛ اما آمارهای جدید جهانی گویای حقایقی جز این هستند.

در گزارشی که خبرگزاری ایرنا در تاریخ ١٠ بهمن‌ماه سال ١٣٩٤ در همین زمینه منتشر کرد، به نقل از دکتر محمداسماعیل اکبری؛ رئیس مرکز تحقیقات سرطان نوشت: «آمار سرطان در کشورهای اروپایی و آمریکایی بیش از ایران است؛ به طوری که در کشور ما سالانه ١٤٥ نفر در ١٠٠‌هزار نفر مبتلا به سرطان می‌شوند؛ اما در کشورهای غربی، این آمار بیشتر است». آن‌گونه که در مرکز داده‌پردازی بین‌المللی World Atlas در تاریخ ششم جولای ٢٠١٦ آمده است، دانمارک، فرانسه، استرالیا، بلژیک، نروژ، آمریکا، ایرلند، کره‌های جنوبی و شمالی، هلند و کالدونیای جدید، بالاترین میزان شیوع سرطان را دارند و در آماری گویاتر که از سوی انجمن بین‌المللی تحقیقات سرطان موسوم به WCRF در سال ٢٠١٦ منتشر شده است نیز نام ایران در فهرست ٥٠ کشور جهان با بیشترین میزان ابتلا به سرطان به چشم نمی‌خورد.

در گزارش World Atlas می‌خوانیم: «دانمارک در حالی در صدر این فهرست ایستاده که نرخ ابتلا به سرطان در آنجا ٣٣٨.١٠ نفر در هر ١٠٠هزار نفر است». با آنکه عوامل مختلفی به عنوان علل این عارضه مطرح می‌شوند؛ اما عمده آنها در حد Risk Factor هستند و نمی‌توان مواردی را به شکل صددرصدی در بروز این بیماری موثر دانست؛ کمااینکه تحقیقات جهانی نشان می‌دهد هر جغرافیایی باید علل زمینه‌ای خودش را پیدا کند. برای مثال، آن‌گونه که در ادامه گزارش World Atlas آمده است، آنچه باعث شده تا دانمارک به پایتخت سرطان جهان تبدیل شود، مصرف بالای الکل و دخانیات در این کشور است؛ اما در فرانسه به عنوان مقام دوم این فهرست، مواجهه مردم با مواد شیمیایی سرطان‌زا را علت اول می‌دانند که در گزارشی تحقیقاتی در این کشور در سال ٢٠٠٠ به آن اشاره شد یا در استرالیا به علت سبک زندگی و پوشش‌های ناقص، شایع‌ترین نوع سرطان را سرطان ملانوما که مرگ‌بارترین نوع سرطان پوست است، تشکیل می‌دهد.

در این گزارش می‌خوانیم: «در میان علل اولیه برای بروز سرطان، از چاقی مفرط و سبک بد زندگی هم یاد می‌شود؛ به طوری که در بررسی‌ها متوجه شده‌اند چنانچه مصرف الکل و دخانیات قطع شده و با فعالیت‌های منظم روزانه به کنترل وزن روی آورد، می‌توان خطر ابتلا به سرطان را کاهش داد. به طور متوسط، حدود ٢٣.٩درصد موارد منجر به فوت سرطان به علت مصرف دخانیات، ٦.٩درصد به علت مصرف الکل و ٣.٧درصد هم به علت عفونت‌های مزمن بوده است.

سازمان بهداشت جهانی موسوم به WHO عنوان کرده که چهار بیماری دیابت، سرطان، مشکلات قلبی و عروقی و عارضه‌های ریوی، مسئول ٨٠درصد مرگ‌های ناشی از ابتلا به بیماری‌های غیر واگیر هستند! به عبارتی‌ساده‌تر، بهبود سبک زندگی می‌تواند در کاهش روند روبه‌گسترش این بیماری‌ها نقشی کلیدی را ایفا کند.

در پایگاه اینترنتی سازمان WCRF در این زمینه می‌خوانیم: «یک‌سوم از شایع‌ترین سرطان‌ها تنها با دنبال‌کردن برنامه‌ تغذیه‌ای مناست و انجام فعالیت‌های بدنی روزانه به طور منظم، قابل پیشگیری هستند. در واقع اگرچه در باور عمومی عواملی چون آلاینده‌های محیطی که این روزها در قالب آلودگی هوا خودش را به رخ می‌کشد یا مواردی چون افزودنی‌های غذایی که بخش قابل توجهی از مواد خوراکی ما را تحت سیطره خود درآورده‌اند، به عنوان علل اصلی شناخته می‌شوند، باید مواردی چون روند افزایش چاقی، عدم تحرک لازم، رواج مصرف دخانیات حتی به شکل قلیان و عدم رعایت نکات توصیه‌شده مانند عدم استفاده از ضدآفتاب، مصرف بی‌رویه چربی‌های اشباع و برنامه‌ تغذیه‌ای سلامت را در بروز و گسترش این امر جدی بگیریم. برای نمونه، آن‌گونه که مرکز تحقیقات سرطان جامع بریتانیا عنوان کرده است، چاقی مفرط به تنهایی می‌تواند خطر ابتلا به ١١ نوع سرطان را ایجاد کند که شامل انواع سرطان مری، معده، کلیه، مثانه، کبد، کیسه صفرا، پروستات، تخمدان، آندومتر، پانکراس و روده بزرگ می‌شود.