با سری مقالات کپی رایت با ما همراه باشید:
کپیرایت حق نشر و حق تکثیر یک اثر است. مجموعهای از حقوق انحصاری که به ناشر یا پدیدآورندهٔ یک اثر اصل و منحصر به فرد تعلق میگیرد. شاید آن را با نام حق مولف هم شنیده باشید.
این قانون اولین بار در اوایل قرن هجدهم و در بریتانیا تصویب شد. دلیل معرفی چنین قانونی به مجلس انگلستان این بود که با رونق گرفتن دستگاههای چاپ، ناشران و چاپخانهها، کتاب نویسندگان را بدون رضایت آنها و بدون پرداخت هیچ حقی به تعداد دلخواه تکثیر میکردند. این قانون در زمان سلطنت ملکه آن (Anne) به تصویب رسید که به همین دلیل به نام اساسنامه یا قانون آن ثبت شد.
این قانون در همان دوره زمانی در کشورهای دیگر هم مطرح شد. مثلا در آمریکا مدت زمان ثبت کپیرایت ۱۴ سال بود و پس از پایان این مدت باید دوباره برای ثبت آن درخواست میکردند.
اما کنوانسیون برن در سال ۱۸۸۶ که بین کشورهای پادشاهی منعقد شد، جنبه بینالمللیتری به قانون کپیرایت داد و باعث شد به جنبههای مختلف آن توجه شود. مثلا پیش از آن حقوق قانونی یک اثر تنها در کشور خودش متعلق به نویسنده آن بود و نویسنده در کشور دیگر هیچ حقی بر کتاب خود نداشت. مثلا ناشران فرانسوی کتاب یک نویسنده انگلیسی را بیاجازه چاپ میکردند و نویسنده حق اعتراض نداشت. پیمان برن داشتن حق قانونی بر مالکیت یک اثر را در تمامی کشورها قابل اجرا دانست.
بر اساس کنوانسیون برن، یک اثر حتی نیاز نداشت که به صورت علنی معرفی یا چاپ شود تا بتواند شامل حقوق کپیرایت شود. بلکه اثر از زمانی که خلق شد، شامل این حقوق میشود. این کنوانسیون به اقتضای زمان و تغییر شرایط بارها مورد تجدید نظر قرار گرفت. از سال ۱۹۹۵ مدیریت کنوانسیون برن بر عهده سازمان جهانی حمایت از حقوق مالکیت فکری (یا مالکیت معنوی) Word Intellectual Property Organization یا WIPO قرار گرفت و به همین جهت جنبه بینالمللی پیدا کرد و تقریبا در تمام دنیا اجرا میشود.
در ابتدا گفتیم که حق نشر یا کپیرایت، مجموعهای است از قوانینی که از حقوق پدیدآورنده محافظت میکند. این حقوق انحصاری عبارتند از:
تکثیر یا بازتولید اثر و فروش آنها (هم شامل نسخه چاپی است هم الکترونیک)
واردات و صادرات اثر
خلق آثاری که از اثر اصلی نشات گرفته (اقتباس از اثر)
اجرای اثر به صورت عمومی (مثلا نمایش)
فروش یا انتقال این حقوق به فرد دیگری
انتقال و پخش اثر از طریق رادیو یا ویدئو
عمر این حقوق بر اساس کنوانسیون – و در اکثر کشورهای دنیا – ۵۰ سال بعد از مرگ پدیدآورنده است. اما کشورها میتوانند بیشتر از ۵۰ سال را در قوانین خودشان اعمال کنند. مثلا امریکا و بریتانیا ۷۰ سال بعد از مرگ مولف اصلی را انتخاب کرده است. طبیعتا هیچ کشوری نمیتواند کمتر از ۵۰ سال را در قوانین خود وارد کند.
ثبت نظر