یکی از مهم ترین جنبه های لینوکس، خاصیت انعطاف پذیری آن است. بدین معنا که می تواند همان چیزی باشد که شما می خواهید. لینوکس می تواند یک سرور عظیم برای داده های بزرگ باشد، یک دسکتاپ برای ویرایش فایل های صوتی و ویديویی باشد، یک محیط قدرتمند برای یک طراح گرافیک،  یا یک دسکتاپ ساده برای کارهای روزمره باشد. 

برای هر کاری که در نظر دارید،‌ توزیع مناسبی برای شما وجود دارد. برای هر نیازی که داشته باشید، ابزار مناسبی پیدا خواهد شد. برای هر نوع سخت افزاری که دارید، نسخه ای از لینوکس وجود دارد که با سیستم شما سازگار باشد. هر کاری که بخواهید انجام دهید، ساده یا پیشرفته فرقی ندارد، بالاخره یک توزیع لینوکس مناسب شما پیدا خواهد شد. 

از طرف دیگر، لینوکس برای کاربران تازه کار‌، می تواند بسیار چالش برانگیز باشد. درست است که بسیاری از توزیع ها و دسکتاپ های جدید، مسیر زیادی را طی کرده اند تا کاربرپسند و ساده تر باشند، اما بهرحال کاربران تازه وارد به دنیای لینوکس، بیشتر از سایرین به کمک و راهنمایی احتیاج دارند. این کمک، فقط مختص کاربران جدید نیست، بلکه سخت افزارهای ضعیف‌ تر هم می‌ توانند از امکانات و راهنمایی های موجود در لینوکس بهره برند.

اینجاست که لینوکس لایت (به انگلیسی: Linux Lite) به عنوان یکی از کامل ترین و مناسب ترین گزینه ها مطرح می شود. لینوکس لایت، از آن دسته توزیع های لینوکس محسوب می شود که برای سخت افزارهای قدیمی و بی کیفیت، گزینه ی بسیار مناسبی است.

لینوکس لایت،‌ ورژنی از سیستم عامل متن-باز دل خواه شما نیست. در این توزیع، منوی اصلی برای مشاهده ی لیستی از نرم‌افزارها وجود ندارد. نرم افزارهایی مثل Abiword، Gedit یا Gnumeric به جای لیبره آفیس (به انگلیسی: LibreOffice) در این توزیع موجود نیست. لینوکس لایت هر چیزی که بخواهید را در خود دارد. به عبارت دیگر، این توزیع لینوکسی سبک،‌ آنقدرها هم سبک نیست! شاید این سؤال را بپرسید که پس چرا در نام این توزیع از اصلاح «لایت» یا «سبک» استفاده شده است؟ تنها پاسخی که می‌توان برای چنین سؤالی در نظر گرفت این است که این اصطلاح در رابطه با خود لینوکس است و نه الزاماً اندازه ی توزیعی که استفاده می کنید.

به بیان دیگر، لینوکس لایت، لینوکسی است که حس لینوکس را به کاربر منتقل نمی کند! این توزیع،‌ آنقدر ساده و راحت طراحی شده است که هر کسی می تواند از آن استفاده کند. لینوکس لایت،‌ کاربران تازه وارد را هدف قرار داده و برای آشنایی این کاربران با دنیای لینوکس، طراحی شده است.

لینوکس لایت، کم حجم و سبک است

در قلب هر توزیع کم حجم، دسکتاپ سبکی است که معمولاً بیشتر این توزیع ها از Xfce استفاده می کنند. لینوکس لایت هم از این قاعده مستثنی نیست و برای رسیدن به موفقیت، از این دسکتاپ بهره می برد. با استفاده از دسکتاپ لینوکس لایت، کاربران با تمام آیتم هایی که به آن ها آشنایی دارند و عادت کرده اند، برخورد خواهند کرد. لینوکس لایت یعنی «طراحی ساده» ای حول ایده ی اصلی «آشنایی»، و در عین حال داشتن «سرعت بالا» که بسیاری از دسکتاپ های معروف دیگر نمی توانند با آن رقابت کنند.

ارزیابی لینوکس لایت

برای تست محدودیت های لینوکس لایت، ما این سیستم عامل را بر روی یک لپ تاپ قدیمی نصب کرده ایم. لازم به ذکر است که این لپ تاپ،‌ با نصب اوبونتو (به انگلیسی: Ubuntu)، گنوم (به انگلیسی: GNOME) و فدورا (به انگلیسی:Fedora) به مشکلاتی در زمینه ی کندی سرعت بر خورده است. می خواهیم ببینیم توزیعی که ادعای کم حجم بودن دارد، بر روی چنین پلتفرمی چگونه عمل می کند؟ 

مشخصات سخت افزاری لپ تاپ

برای ارزیابی لینوکس لایت از یک لپ تاپ قدیمی با مشخصات زیر استفاده کرده ایم:
پردازنده (به انگلیسی: CPU): Dual core Pentium 1.86 GHz (32-bit architecture)
حافظه ی رم (به انگلیسی: RAM): ۲ گیگابایت
کارت گرافیک: اینتل GM965

این سیستم، از همه لحاظ (از دید تکنولوژی) به عنوان یک دایناسور قدیمی (لپ تاپ سونی، خریداری شده در سال ۲۰۰۹) به شمار می‌رود که باید مدت ها پیش بازنشسته می شد. با این حال،‌ گزینه ی بسیار مناسبی برای ارزیابی عمل‌کرد یک توزیع لینوکسی بر روی سخت افزارهای قدیمی، محسوب می شود. لینوکس لایت قطعاً به این لپ تاپ بیچاره،‌ عمر دوباره ای داده است!

حداقل ملزومات برای نصب لینوکس لایت

پردازنده ۷۰۰ مگاهرتز
حافظه ی رم ۵۱۲ مگابایت
صفحه ی VGA با قابلیت نمایش رزولوشن 1024x768
دی-وی-دی درایو یا پورت یو-اس-بی برای نصب از روی فایل ایزو

ملزومات پیشنهادی برای نصب لینوکس لایت

پردازنده ی ۱.۵ گیگاهرتز به بالا
حافظه ی رم ۱۰۲۴ مگابایت به بالا
صفحه نمایش VGA، DVI یا HDMI با رزولوشن 1366x768 به بالا
دی-وی-دی درایو یا پورت یو-اس-بی برای نصب از روی فایل ایزو

ساده کردن لینوکس برای کاربران جدید

زمانی که وارد لینوکس لایت می شوید، با صفحه نمایشی روبرو می‌ شوید که در اغلب توزیع های لینوکس، وجود دارد، یک صفحه ی خوشامدگویی. این صفحه (شکل ۱)، به کاربران جدید پیشنهاد می دهد تا به صورت گام به گام با پلتفرم جاری آشنا شوند.

اولین کاری که صفحه ی خوشامدگویی از شما می خواهد، کلیک بر روی دکمه ی Install Updates and Drivers به منظور نصب آخرین به روز رسانی ها و درایورهای مورد نیاز است. پس از اینکه نصب به پایان رسید،‌ پنجره ی جدیدی تحت عنوان Starting With Linux Lite یا «شروع کار با لینوکس لایت» مشاهده خواهید کرد (شکل ۲).

بر روی دکمه ی نصب آپدیت ها کلیک کنید، رمز عبور خود را وارد کنید، و سپس زمانی که از شما پرسیده می‌شود گزینه ی بله یا Yes را بزنید. تمام آپدیت ها، دانلود خواهند شد. حال بر روی دکمه ی به روزرسانی کلیک کنید تا فرایند آپدیت آغاز شود. اگر در آپدیت های دانلود شده، آپدیت مربوط به کرنل هم وجود داشته باشد، باید سیستم را ریبوت کنید، در غیر این صورت نیازی به این کار نیست. به همین سادگی!

پس از اینکه آپدیت های لازم دانلود و نصب شدند، در صورت نیاز باید درایورهای لازم را دانلود کنید. این ابزار به صورت خودکار، درایورهای لازم را پیدا کرده و شما در صورت نیاز آن ها را برای نصب، انتخاب خواهید کرد. از آن جایی که لپ تاپ مورد استفاده در این ارزیابی از گرافیک اینتل برخوردار است، درایور خاصی برای نصب احتیاج نداشت. اما اگر سخت‌افزار شما از کارت گرافیک انویدیا (یا چیپست وایرلسی که ممکن است به درایورهای سوم شخص احتیاج داشته باشد) استفاده می کند، یک درایور مناسب برای آن معرفی خواهد شد.

پس از نصب درایورهای مناسب، در صفحه ی خوشامدگویی آخرین بخش راهنمایی را دریافت خواهید کرد. بر روی دکمه ی Software Lite (شکل ۳) کلیک کنید. با زدن بر روی این دکمه،‌ پنجره ای باز خواهد شد که از شما درباره ی نصب نرم افزار، حذف نرم افزار، یا خروج خواهد پرسید. 

در این مرحله، گزینه ی نصب نرم‌افزار (Install Software) را انتخاب کرده و سپس بر روی OK کلیک کنید. اتفاقی که رخ می‌دهد ممکن است بسیاری از کاربران قدیمی لینوکس را شگفت زده کند! پنجره ای باز خواهد شد (شکل ۴) که لیست ساده ای از نرم افزارهای موجود را به شما نمایش می دهد. برای نصب هر نرم افزار کافی است آن را انتخاب کرده و بر روی گزینه ی Install کلیک کنید. به همین سادگی!

ابزار نصب نرم افزار در لینوکس لایت، آنقدر ساده است که هیچ فشار خاصی به کاربر (برای نصب نرم افزارهایی مثل Audacity, Skype, Clementine, Spotify, Wine, Steam و غیره) وارد نمی شود. به نظر می رسد، این ابزار، عصاره ی وجودی لینوکس لایت را تشکیل داده است. به همین دلیل است که می گوییم شاید لایت بیشتر به خود لینوکس اشاره دارد تا به توزیع!

آخرین نکته ی مهم

اگر لینوکس لایت تا اینجای کار نتوانسته باشد راحتی کار را برای کاربران جدید فراهم کند، مسأله ای نیست. چون در دسکتاپ لینوکس لایت، آیکونی وجود دارد تحت عنوان Help Manual. هر زمانی که در این توزیع با سؤالی مواجه شدید، کافی است بر روی این آیکون کلیک کرده و بخش‌های مختلف راهنمای استفاده از لینوکس لایت را مطالعه کنید (شکل ۵).

هر کاربری می تواند از طریق این راهنمای محلی در لینوکس لایت، هر چیزی را که برای یادگیری اولیه در رابطه با پلتفرم این توزیع لازم باشد، فرا بگیرد (البته بسیاری از کاربران به این راهنما هم احتیاجی نخواهند داشت چرا که لینوکس لایت، برای یادگیری و استفاده، توزیعی بسیار آسان و راحت است). توسعه دهندگان لینوکس لایت، برای گرداوری و تهیه ی این راهنمای جامع، وقت زیادی را صرف کرده اند. 

حرف آخر

ما با این ارزیابی، تسلیم لینوکس لایت شده ایم! لینوکس لایت، قطعاً تنها توزیع لینوکسی سبک برای سخت افزارهای بی کیفیت قدیمی نیست، اما احتمالاً یکی از بهترین توزیع هایی است که علاوه بر توجه کم حجم بودن،‌ کاربران تازه کار دنیای لینوکس را هم در نظر گرفته است. حتی کاربری که فقط با ویندوز سر و کار داشته باشد هم در استفاده از لینوکس لایت، با چالش خاصی مواجه نخواهد شد! لینوکس لایت بسیار ساده است!

در آخر هم، اگر به دنبال توزیعی هستید که جان تازه ای به سخت افزارهای قدیمی شما ببخشد، و البته استفاده از لینوکس را به اندازه ی سایر سیستم عامل ها ساده کند، بیشتر از این جست‌و‌جو نکنید و مستقیماً به سراغ لینوکس لایت بروید!