اخیراً یک اطلاعیه انتشار برای اولین نسخه رسمی لومینا (1.0.0) در محیط دسکتاپ دیدم. من همیشه به دنبال پیشرفت‌های جدید و جالبی مانند این بوده‌ام و این اطلاعیه می‌گوید که لومینا را به سادگی می‌توان روی انواع توزیع‌های لینوکس نصب کرد، مانند خیلی از آن‌هایی که من نصب کردم، بنابراین تصمیم گرفتم که آن‌ها را امتحان کنم.
ابتدا باید توضیح دهم که لومینا چیست؟ لومینا یک محیط دسکتاپ گرافیکی، سبک و کم حجم است. لومینا از ابتدا و نه به عنوان یکی از انشعابات دسکتاپ های سبک وزن دردسترس کنونی توسعه داده شد. لومینا در اصل برای خانواده سیستم‌های عامل BSD (مانند FreeBSD و TrueOS) طرح ریزی و توسعه داده شد، اما زمانی که علاقه و شهرت کسب کرد، با سیستم‌های لینوکس نیز سازگاری پیدا کرد.
در وهله دوم، هدف از این پست چیست؟ قصد من فقط نوشتن مروری دست اول از لومینای دسکتاپ کنونی است. من نصب آن روی چند کامپیوتر مختلف، و چند توزیع لینوکس متفاوت را شروع کردم. من به اندازه کافی اطلاعات یا تجربه برای نوشتن جزئیات آن ندارم، پس فقط قصد دارم مروری از تجربه خودم با آن را ارائه دهم.
برای آن‌هایی که اطلاعات با جزئیات بیشتری می‌خواهند، یک کتاب راهنمای بسیار خوب در دسترس است که هر چیزی را از مفهوم اصلی و اهداف طراحی از طریق نصب، پیکربندی، استفاده از پلاگین ها، و کاربردها را توضیح داده است. اولین بخش آن، یعنی مقدمه‌ای بر لومینا، شامل یک لیست از ویژگی‌ها برای آن‌هایی است که فقط می‌خواهند ببینند که قادرند چه کارهایی با آن انجام دهند.
با این راهکارهای اشاره شده، اکنون بیایید شروع کنیم. گام اول این است که بدانیم چگونه لومینا را روی یکی از لپ تاپ‌های خود نصب کنیم. صفحه دریافت لومینا در وبسایت آن توزیع‌هایی که لومینا می‌تواند به سادگی نصب شود را فهرست کرده است (یعنی، بدون اینکه خودتان منابع را گردآوری کنید). و همچنین دستورالعمل‌های مختصری درباره نحوه نصب آن روی هریک از آن توزیع‌ها می‌دهد.
در این لیست مانجارو چشم من را گرفت، زیرا بسیار زیاد از آن استفاده کردم و همچنین امید کمی داشتم که ممکن است یک نسخه انجمن مانجارو با تمرکز بر لومینا وجود داشته باشد، اما متأسفانه وجود ندارد. با این حال جای نگرانی نیست، نصب لومینا روی یک سیستم مانجارو در حال اجرا (یا Xfce و یا KDE) به سادگی pacman- اس لومینای- دسکتاپ است.
نصب روی پی سی لینوکس او اس هم به همین اندازه راحت بود: آپدیت apt-get، نصب apt-get لومینا دسکتاپ.
دبیان (Jessie/ پایدار یا Stretch/ در حال توسعه) کمی مشکل‌تر بود. زیرا باید ابتدا مخزن لومینا را اضافه کنید. دستورالعمل‌های جزئی در صفحه وبسایت دریافت لومینا قرار دارند، و برای من بسیار مفید بودند.
نصب روی openSuSE Leap از طریق سرویس ساخت openSuSE انجام شد، اما خیلی مشکل‌تر از انواع دیگر نبود.
فدورا تنها توزیعی بود که من در نصب آن مشکل داشتم، و این به این علت بود که سیستمی که می‌خواستم روی آن نصب کنم فدورا 24 را اجرا می‌کرد، و دستورالعمل‌های دریافت لومینا فدورا 22 و 23 را توصیف می‌کنند. من نمی‌توانستم بفهمم که چطور دستورالعمل‌ها را برای فدورا 23 تغییر دهم که برای فدورا 24 هم کار کنند- اما خیلی هم زیاد تلاش نکردم. تا اینجا من آن را روی سه یا چهار سیستم نصب کرده‌ام، بنابراین تا اینجا فعلاً کافی است.
زمانی که لومینا را نصب کردم، تمام کاری که باید انجام می‌دادم این بود که از سیستم خارج شوم، و سپس قبل یا در حین ورود دوباره به سیستم، در صفحه ورود به سیستم، Lumina را از لیست کشویی قابل مشاهده انتخاب می‌کردم. اولین چیزی که متوجه آن شدم تفاوت در سرعت بود- به خصوص به این دلیل که اولین سیستمی که امتحان کردم مانجارو KDE بود. اگر اخیراً توالی ورود به سیستم KDE Plasma 5 را دیده باشید، احتمالاً می دانید که بسیار کند است. واقعاً کند.
لومینا سریع است. بسیار سریع.
برای اینکه تخمینی از سرعت آن به شما بدهم، باید بگویم هنگامی که در مانجارو یا openSuSE به KDE Plasma وارد می‌شوم، معمولاً در مدتی که دسکتاپ بالا می‌آید یک فنجان قهوه برای خودم می‌گیرم. اما این بار قبل از اینکه لومینا بالا بیاید، اجرا شود و آماده استفاده باشد، حتی زمان نداشتم فنجان را بردارم. اگر صادقانه بگویم، از همه توزیع‌ها و دسکتاپ هایی که نصب کرده‌ام، تنها موردی که دیدم از این سریع‌تر بود، ویندوز منیجر i3 بود.
در واقع لومینا، دسکتاپ و منوهای اپلیکیشن آن را اولین باری که به سیستم وارد شوید به صورت پویا می‌سازد، بنابراین در زمانی که این کارها را انجام می‌دهد، چند پیام وضعیت فلش زن خواهید دید. زمانی که متوجه شود Steam نصب شده، پس به صورت اتوماتیک یک آیکون راه اندازی سریع برای آن به دسکتاپ اضافه می‌کند.
دسکتاپ لومینای پیش فرض یک پنل پایینی، به همراه دکمه منوی استارت در سمت چپ پایین، یک تسک منیجر، و آیکون‌های وضعیت و کنترل در سمت راست پایین دارد. بسیار شبیه به تعدادی از دسکتاپ های دیگر از جمله KDE، Xfce، Cinnamon، و MATE است. محل پنل را می‌توان تغییر داد (بالا، پایین، چپ، راست) و در برخی از توزیع‌هایی که امتحان کردم، به جای پایین، در بالا پیش تنظیم شده بود.
منوی لومینا (منوی استارت) شامل یک نوار جستجو، یک بخش علاقه مندی ها، دکمه‌هایی برای دسترسی به دایرکتوری‌هایی که استفاده بیشتری دارند، اپلیکیشن های مرورگر، و فایل‌ها، و یک ابزار تنظیمات است. در پایین منو یک دکمه خارج شدن (Leave) وجود دارد که شما را به خروج از سیستم (Logout)، راه اندازی مجدد (Reboot)، و خاموش کردن (Shutdown) هدایت می‌کند، و یک دکمه قفل کردن (Lock) وجود دارد که اسکرین سیور یا محافظ صفحه را فعال می‌کند.
محتوای اولیه قسمت علاقه مندی ها اولین باری که وارد سیستم شوید توسط لومینا ساخته می‌شود. پس از آن، چندین روش برای سفارشی کردن علاقه مندی ها وجود دارد، یا از طریق اضافه کردن آیتم‌های جدیدی که به طور مکرر استفاده می‌کنید، و یا حذف مواردی که استفاده نمی‌کنید.
همچنین امکان آن وجود دارد که لانچرهای اپلیکیشن را به دسکتاپ (در تصویر بالا من یک لانچر برای فایرفاکس اضافه کرده‌ام) یا دکمه‌های راه اندازی سریع را به پنل (من یکی برای شبیه ساز پایانه کنسول اضافه کرده‌ام) اضافه کنید.
اپلیکیشن های مرورگر منوی استارت دسترسی به لیستی از اپلیکیشن های ثبت شده را به شما می‌دهند. نحوه ارائه این لیست به وسیله Show Categories box در بالای منو مشخص شده است، که چگونگی ارائه اپلیکیشن ها را کنترل می‌کند- و همچنین یک سوئیچ نسبتاً زیبا و سه موقعیتی است.
هنگامی که منوی استارت کامل باز باشد، یک منوی طبقه بندی ساده ارائه می‌دهد. کلیک روی هر یک از طبقه بندی‌ها، لیستی از اپلیکیشن های موجود در آن طبقه بندی را نمایش می‌دهد.
وقتی که نیمه باز باشد، یک لیست الفبایی خطی طبقه بندی شده از اپلیکیشن ها را عرضه می‌کند. به دنبال هر طبقه بندی در این لیست، یک لیست الفبایی از اپلیکیشن های آن وجود دارد.
وقتی که منو بسته باشد، یک لیست الفبایی ساده از همه اپلیکیشن ها با هیچ گونه تقسیم بندی طبقه‌ها را نشان می‌دهد.
تنظیمات شما را به یک منوی دیگر می‌برند، که در آن جا می‌توانید میزان صدا را تنظیم کنید، فضای کاری را انتخاب کنید، فونت دسکتاپ را تعیین کنید، و تنظیمات پیکربندی دسکتاپ لومینا را شروع کنید.
یک روش دیگر برای دسترسی به منوها وجود دارد: هر جایی روی بک گراوند دسکتاپ راست کلیک کنید. آیتم اپلیکیشن ها یک منوی طبقه بندی آبشاری از همه اپلیکیشن ها را نمایش می‌دهد. این بسیار شبیه به مثلاً کاری است که LXDE/LXQt انجام می‌دهد.
منوی راست کلیک شامل همان آپشن فایل‌های مروری است که منوی استارت دارد- و همان عملکرد را انجام می‌دهد، یعنی به سادگی اینسایت فایل منیجر (Insight file manager) را در هوم دایرکتوری (home directory) شما شروع می‌کند.
این منو همچنین شامل یک ترمینال آپشن می‌باشد که سریع‌ترین روشی است که من برای رسیدن به یک شبیه ساز ترمینال پیدا کردم، و همچنین شامل یک لینک به تنظیمات نیز می‌باشد، که یک ابزار رابط کاربری گرافیکی برای ویرایش پیکربندی دسکتاپ را شروع می‌کند.
در پایان این منو یک دکمه خارج شدن (Leave) نیز دارد که شما را به پنجره شات داون می‌برد. دوباره این سریع‌ترین روشی است که من پیدا کردم و شامل یک پنجره تکی از خروج، راه اندازی مجدد، خاموش کردن، تعلیق، و قفل است.
محیط دسکتاپ لومینا همچنین حاوی گروهی از ابزارها برای اجرای برخی از عملکردهای معمول است که برای یک دسکتاپ مدرن موردنیاز هستند. برخی مهم هستند، و ویژگی‌های جالب و جدید دارند و برخی هم بسیار کسل کننده می‌باشند:
•    اینسایت (Insight): فایل منیجر. این مورد دارای ردیفی از ویژگی‌های جالب است – شاید دوتا از بهترین آن‌ها توانایی داشتن چندین تب باز با نماهای مختلف، و داشتن بوک مارک‌هایی برای دسترسی آسان به نقاط معمول هستند.
•    اطلاعات فایل (File Information): مطمئن نیستم که چرا این یک مورد مخصوص از فایل منیجر نیست، اما به هرحال در حال حاضر در اینجا قرار دارد. یک مورد عجیب در مورد این ابزار وجود دارد: اگر این ابزار فایل را به عنوان یک تصویر تشخیص دهد، و سپس یک پیش نمایش از آن را نشان می‌دهد، پس چرا ابعاد و رزولوشن عکس را نیز همراه با آن نمی‌دهد؟
•    لومینا اوپن (Lumina Open): هنگام باز کردن انواع مختلف فایل‌ها و دایرکتوری‌ها، یک رابط کاربری گرافیکی را برای کاربر ارائه می‌دهد، با یک اپلیکیشن پیش فرض برای باز کردن فایل پیشنهاد شده، و لیستی از اپلیکیشن های احتمالی دیگر. گزینه‌هایی برای تنظیم اپلیکیشن یش فرض برای یک نوع فایل وجود دارد.
•    اطلاعات لومینا (Lumina Information): این پنجره‌ای است که توسط آیتم درباره لومینا (About Lumina) در منوی تنظیمات دسکتاپ آورده شده است.
•    اسکرین شات (Screenshot): این مورد احتمالاً ابزار لومینای مورد علاقه من است. به وضوح مشخص است که توسط کسی نوشه شده که واقعاً باید از چنین ابزار اسکرین شاتی استفاده کند. وقتی اولین بار آن را دیدم فکر کردم که خیلی ساده به نظر می‌رسد تا اینکه بخواهد سودمند باشد؛ اما وقتی فقط کمی از آن استفاده کردم، عاشقش شدم. این ابزار ساده و واضح است، همه گزینه‌ها و حالت‌هایی که نیاز دارم را دارد، و بسیار عالی کار می‌کند. این ابزار به طور پیش فرض با دکمه PrtSc به کیبورد متصل شده است.
•    جستجو (Search): یک ابزار جستجوی ترکیبی برای محتوای اپلیکیشن ها و فایل و دایرکتوری‌ها. متأسفانه، حداقل باید بدانید قصد جستجوی چه نوع فایلی را دارید.
•    ویرایشگر متن (Text Editor): یک ویرایشگر متن دیگر، انگار که قبلاً از این مورد در جهان نبوده است. اما فکر می‌کنم این مورد چند ویژگی مخصوص لومینا دارد. احتمال استفاده من از این مورد تقریباً زیر صفر است.
•    Xconfig: یک رابط کاربری گرافیکی جلویی که به فرمان xrandr ختم می‌شود. پس در اصل یک پیاده سازی دوباره از xrandr است.
مطمئناً موراد بیشتری در محیط دسکتاپ لومینا وجود دارد که من هنوز به آن ها پی نبرده‌ام. همانطور که در ابتدا گفتم، کتاب راهنمای لومینا بسیار خوب است. پس اگر می‌خواهید بیشتر یاد بگیرید حداقل یکبار آن را بخوانید. سپس امتحانش کنید- نصب آن آسان است، و چیز دیگری را در یک سیستم در حال اجرا خراب نمی‌کند، بنابراین هیچ خطر جدی وجود ندارد.