اسلات PCIe استاندارد رابط پرسرعت برای ارتباطات قطعات جانبی مانند کارت گرافیک و... به مادربرد است. این استاندارد دارای ورژن‌های مختلفی بوده که تفاوت‌هایی با هم دارند. در این مقاله تصمیم داریم به معرفی این استاندارد بپردازیم، مقایسه‌ای بین PCIe 3.0 و PCIe 4.0 داشته باشیم و نهایتاً به این موضوع بپردازیم که آیا واقعاً به خرید قطعاتی با این اسلات نیاز داریم یا خیر. برای بررسی این موضوع با فیسیت همراه باشید.

PCIe چیست؟

این واژه که مخفف عبارت Peripheral Component Interconnect Express است، استاندارد رابط پرسرعت برای ارتباطات قطعات جانبی مانند کارت گرافیک، پورت LAN، حافظه اس اس دی NVME، پورت USB و سایر سخت افزارها و کارت‌های توسعه با مادربرد است.

در سال 2003 اولین نسل از PCIe با نام PCIe 1.0 معرفی شدند. سپس در سال‌های 2007 و 2010 و 2017 شاهد معرفی PCIe 2.0 و PCIe 3.0 و PCIe 4.0 بودیم و نهایتاً در سال 2019 نسل جدید این استاندارد با نام PCIe 5.0 معرفی شد.

هر اسلات PCIe را با مسیر ارتباطی یا همان Lane می‌توان پیکر بندی کرد که مدل آن را در تصویر زیر می‌بینید و به صورت x1، x4، x8 و x16 مطرح می‌شود.

در هر نسل از استاندارد PCIe، میزان پهنای باند پشتیبانی شده در هر اسلات دو برابر می‌شود و سرعت آن هم دو برابر می‌شود. برای درک بهتر موضوع، به جدول پایینتر نگاهی کنید.

سرعت PCIe 4.0 در مقابل PCIe 3.0

در یک کلام باید بگوییم که PCIe 4.0 دوبرابر سریع‌تر از PCIe 3.0 است. این موضوع شامل همه‌ی انواع مسیرهای ارتباطی شامل x1 تا x16 می‌شود. از این رو سرعت و پهنای باندی که در دسترس PCIe 4.0 x8 است با سرعت و پهنای باند PCIe 3.0 x16 برابری می‌کند.

آیا PCIe 4.0 و PCIe 3.0 با نسل قبل و بعد از خود سازگارند؟

هر دو رابط PCIe 4.0 و PCIe 3.0 به نسل قبل و بعد از خود سازگار هستند. به لطف همین سازگاری، اجزای پرسرعتی مانند کارت‌های گرافیک، حافظه‌های NVME SSD و... که از اسلات PCI برای ارتباط با مادربرد استفاده می‌کنند، می‌توانند با مادربردهایی که از PCIe نسل قبلی و بعدی بهره می‌برند، سازگار شوند. برای نمونه می‌توانید از یک کارت گرافیک PCIe 4.0 روی اسلات PCIe 3.0 یک مادربرد استفاده کنید. با این حال باید بدانید که پهنای باند کارت گرافیک PCIe 4.0 به واسطه‌ی رابط PCIe 3.0 و تا همان پهنای باند، کاهش خواهد یافت. درواقع رابط PCIe 3.0 مانند گلوگاه سیستم عمل خواهد کرد.

به همین شیوه امکان اتصال یک کارت گرافیک با رابط PCIe 4.0 به یک مادربرد با رابط PCIe 3.0 وجود دارد اما باز هم امکان استفاده از تمام توان کارت گرافیک را نخواهید داشت و این بار مادربرد است که به عنوان گلوگاه سیستم، جلوی عملکرد بهینه‌ی کارت گرافیک را می‌گیرد.

از طرفی لزومی ندارد که کارت‌های توسعه‌ی شما روی اسلاتی با همان میزان مسیر ارتباطی متصل شود و با اسلات‌های بزرگ‌تر هم کار می‌کند. برای مثال یک حافظه‌ی اس اس دی PCIe 4.0 x4 را می‌توانید روی اسلات x16 هم متصل کنید اما امکان اتصال یک کارت گرافیک PCIe 3.0 x16 روی اسلات‌های x1 تا x8 وجود ندارد.

رابط PCIe 4.0 چگونه بر انتخاب SSD و GPU تأثیر می‌گذارد؟

همانطور که قبلاً اشاره کردیم، PCIe 4.0 اصطلاحاً backward and forward compatible است، یعنی با نسل قبل و بعد از خود سازگار است اما انجام دادن این کار، عملاً دور ریختن هزینه و توانایی مادربرد یا کارت گرافیک شماست و به معنای عدم استفاده از حداکثر سرعت قابل دسترس در کارت گرافیک است. همین ماجرا درخصوص حافظه‌های SSD هم صدق می‌کند و هنگام خرید قطعات، باید به این نکته توجه ویژه‌ای شود تا هزینه‌ی اضافی را صرف خرید قطعه‌ای نکنید که توانایی استفاده از حداکثر قدرت آن را ندارید.

حافظه SSD PCIe 4.0

اگر خواستار خرید یک حافظه‌ی PCIe 4.0 SSD پرسرعت مانند PCIe 4.0 NVMe SSD هستید، باید بدانید که این حافظه به آخرین و بهترین مشخصاتی که نسل چهارم رابط‌ PCIe ارائه می‌دهد، از جمله افزایش نرخ انتقال داده‌ها، پهنای باند و کاهش تأخیر دسترسی دارد. البته خرید این حافظه در شرایطی عقلانی است که مادربرد شما از اسلات PCIe 4.0 بهره ببرد. همچنین باید اشاره کنیم که این استاندارد حافظه اس اس دی، مصرف برق کمتری هم دارد.

پردازنده‌ی گرافیکی PCIe 4.0

داستان خرید کارت گرافیک PCIe 4.0 هم مانند حافظه اس اس دی است. اگر قصد خرید یک کارت گرافیک PCIe 4.0 را دارید و می‌خواهید که بتوانید از تمامی توانایی‌های آن بهره ببرید، مادربرد سیستم هم باید از چنین رابطی و همچنین از مسیر ارتباطی متناسب با کارت گرافیک (مثلا x16) بهره ببرد. در غیر این صورت هزینه‌ی اضافی کرده‌اید و سرویس بیشتری هم دریافت نکرده‌اید.

آیا ارتقاء به PCIe 4.0 کاری عاقلانه است؟

بدون شک این رابط پهنای باند و سرعت دو برابری را برای شما فراهم می‌کند اما باید ببینید که آیا واقعاً به این ارتقاء نیاز دارید. از این رو قبل از انتخاب قطعاتی با اسلات PCIe 4.0 به دو سوال زیر پاسخ دهید:

آیا کارت‌ها و اسلات‌های PCIe فعلی من، سرعت کافی برای دسترسی به اپلیکیشن‌هایم را فراهم می‌کند؟ اگر بله، نیازی به این اسلات نخواهید داشت. اگر خیر به سراغ خرید تجهیزاتی با این اسلات بروید.

آیا در آینده‌ی نزدیک اپلیکیشن‌ها و برنامه‌های من به پهنای باند بیشتری نیاز پیدا خواهند کرد؟ اگر خیر، نیازی به این اسلات نخواهید داشت. اگر بله به سراغ خرید تجهیزاتی با این اسلات بروید.

اگر به اخبار دنیای تکنولوژی علاقه مند هستید، ما را در شبکه‌های اجتماعی مختلف تلگرام، روبیکا، توییتر، اینستاگرام و آپارات همراهی کنید.